Ի՞նչ է հեղինակային իրավունքը, ինչպես այն չխախտել

 Հեղինակային իրավունքը ստեղծագործողների իրավունքների պաշտպանության համակարգ է, որը նախատեսում է իրենց ստեղծագործությունների՝ գրական, երաժշտական, գեղարվեստական և այլ տեսակների օրինական օգտագործման և տարածման վերահսկողություն։ Այլ կերպ ասած՝ հեղինակային իրավունքի խախտում է ուրիշի մտավոր աշխատանքի ոգտագործումը՝ առապց վերջինիս հղում կատարելու։ Սա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր ստեղծագործող ինքն ունի իրավունք որոշելու, թե ինչպես է իր աշխատանքը օգտագործվելու, բաշխվելու և ներկայացվելու։

 Հեղինակային իրավունքի հիմունքները.

1. Իրավունքների պաշտպանություն: Հեղինակային իրավունքը ստեղծագործություններին իրավունք է տալիս՝ արգելելու ուրիշներին իրենց գործերը օգտագործել առանց թույլտվության։ Դա ապահովում է ստեղծագործողների հետաքրքրությունները և խրախուսում ստեղծագործական աշխատանքը։

2. Ինքնաբերաբար պաշտպանություն: Միայն ստեղծագործությունը ստեղծելու պահին հեղինակային իրավունքն ուժի մեջ է մտնում։ Սա նշանակում է, որ անկախ նրանից, թե ստեղծագործությունը գրանցված է թե ոչ, այն արդեն պաշտպանված է։

3. Ամբողջականություն: Հեղինակային իրավունքը չի սահմանափակվում միայն ստեղծագործության պատկերով, այլ նաև ընդլայնվում է ստեղծագործության ձևը, թեման, և այն նորարարությունները, որոնք ձևավորում են աշխատանքը։

                    Ինչպես չխախտել հեղինակային իրավունքը

Հեղինակային իրավունքի խախտումը կարող է ունենալ լուրջ հետևանքներ, այդ թվում՝ իրավական պատասխանատվություն և ֆինանսական վնասներ։ Ուստի, ահա մի քանի խորհուրդ, թե ինչպես կարելի է խուսափել այդպիսի իրավիճակներից.

1. Իրականացրեք թույլտվություն: Եթե ցանկանում եք օգտագործել մեկ այլ մարդու ստեղծագործություն (լուսանկար, երաժշտություն, գրականություն և այլն), համոզվեք, որ ունեք նրա թույլտվությունը։ Դա կարող է լինել գրավոր համաձայնություն կամ լիցենզիա, որը թույլ է տալիս օգտագործել ստեղծագործությունը։

2. Բռնակման օգտագործումը: Եթե մտադիր եք մեջբերել որևէ աշխատանք, ուշադիր ուսումնասիրեք, թե արդյոք դա համապատասխանում է "արդար օգտագործման" (fair use) սկզբունքներին, որոնք թույլ են տալիս սահմանափակ օգտագործումը՝ առանց հեղինակի թույլտվության։ Ընդհանուր առմամբ, արդար օգտագործման սկզբունքները ընդգրկում են կրթական նպատակները, մեկնաբանությունները, քննադատությունը կամ նորությունները, սակայն կան որոշ սահմանափակումներ։

3. Սեփական ստեղծագործություն ստեղծեք: Լավագույն միջոցն է, որ խուսափեք հեղինակային իրավունքի խախտումից՝ ստեղծելով սեփական, օրինական աշխատանքներ։ Ձեր ստեղծագործությունները չեն կարող խախտել ուրիշների իրավունքները։

4. Գրանցել աշխատանքները: Միայն ստեղծագործելը բավարար չէ, եթե ցանկանում եք պարբերաբար պաշտպանել ձեր աշխատանքը, մտածեք այն գրանցելու մասին։ Գրանցումը կարող է օգնել ապացուցել, որ Դուք այն ստեղծողն եք, և գուցե նույնիսկ ավելացնի իրավական պաշտպանության մակարդակը։

5. Հասկանալ լիցենզիաները: Եթե օգտագործում եք բաց աղբյուրներ կամ Creative Commons լիցենզիաներով աշխատանքներ, միշտ ուսումնասիրեք, թե ինչ պայմաններով կարող եք դրանք օգտագործել։ Յուրաքանչյուր լիցենզիա ունի իր սեփական կանոնները, որոնք պետք է հարգել։

  Հեղինակային իրավունքի նպատակն է պաշտպանել ստեղծագործողների իրավունքները և խթանել նորարարությունը և ստեղծագործությունը։ Վստահ լինել՝ սեփական աշխատանքները չեն խախտում ուրիշների իրավունքները, կարևոր է ինչպես հեղինակային իրավունքների մասին գիտելիքները, այնպես էլ այլոց ստեղծագործությունների նկատմամբ հարգանքը։ Երբեք չմոռանաք, որ ստեղծագործողները աշխատում են իրենց աշխատանքների վրա՝ արյուն, քրտինք և արցունքով, ուստի նրանց իրավունքները հարգելն է լավագույն գործելակերպը։